Na skutek potężnych wzrostów stóp procentowych, na początku 2022 Komisja Nadzoru Finansowego zarekomendowała bankom stosowanie bardziej restrykcyjnej polityki badania zdolności kredytowej. Kilka dni temu wydała nowe, korzystne dla kredytobiorców stanowisko. Co w praktyce się zmieniło i kto najbardziej skorzysta na zmianach?

W celu walki z galopującą inflacją od października 2021 roku Rada Polityki Pieniężnej podniosła stopy procentowe aż 11 razy. Historycznie wysokie podwyżki spowodowały ogromne wzrosty rat kredytów z oprocentowaniem zmiennym i obniżenie zdolności kredytowej tysięcy Polaków. W lutym 2022 roku w oparciu o aktualne uwarunkowania rynkowe oraz prognozy dotyczące kolejnych podwyżek stóp Komisja Nadzoru Finansowego zarekomendowała bankom, by w procesie zdolności kredytowej przyjmowały minimalną zmianę poziomu stopy procentowej o 5 p. p. Z tego powodu o kredyt hipoteczny było jeszcze trudniej. Banki wyliczały bowiem zdolność kredytową nie na podstawie aktualnej wartości wskaźnika WIBOR, ale na podstawie jego wartości powiększonej o 5 p. p.

Konsekwencją niższej zdolności kredytowej Polaków, bardzo wysokich kosztów i zaostrzonych kryteriów badania zdolności kredytowej stało się znaczące obniżenie liczby udzielanych kredytów. Jak wskazują dane udostępnione przez Biuro Informacji Kredytowej, w porównaniu do stycznia 2022 roku w styczniu 2023 roku wartość zapytań o kredyty mieszkaniowe spadła aż o 56,1% — wyjaśnia Karolina Kwiecińska, ekspert kredytowy FIN-HUB.

Ze względu na fakt, że kolejne, tak wysokie podwyżki stóp procentowych są już bardzo mało prawdopodobne, komisja wydała stanowisko ws. oceny zdolności kredytowej przy udzielaniu kredytów oprocentowanych zmienną i okresowo stałą stopą procentową. Jak możemy przeczytać na stronie www.knf.pl:

Obecnie prawdopodobieństwo znacznego wzrostu stóp procentowych można ocenić jako zasadniczo niższe niż przed rokiem. Istotnym czynnikiem wpływającym na tę ocenę jest ograniczenie wzrostu gospodarczego w Polsce oraz w otoczeniu polskiej gospodarki, w szczególności w gospodarce europejskiej […]. W związku z ustabilizowaniem poziomu stóp procentowych i obniżeniem prawdopodobieństwa ich wzrostu oraz aktualnym zachowaniem portfeli kredytów mieszkaniowych banków na znaczeniu tracą przesłanki zalecenia podwyższenia do 5 p. p. poziomu minimalnej zmiany stopy procentowej, stosowanej w procesie oceny zdolności kredytowej.

Jakie zmiany przyniosą nowe decyzje KNF?

Jacek Barszczewski, rzecznik Urzędu KNF, w wypowiedzi dla PAP Biznes powiedział: Urząd Komisji Nadzoru Finansowego złagodził warunki oceny zdolności kredytowej i wskazał, że najniższy, minimalny poziom bufora (2,5 punktu procentowego) powinien być stosowany dla kredytów z tymczasowo stałą stopą procentową. Dla kredytów ze zmienną stopą procentową bufor powinien być adekwatnie wyższy. UKNF przekazał właśnie bankom informację o możliwości zmiany minimalnej stopy procentowej, jaka powinna być przyjmowana w procesie oceny zdolności kredytowej przy udzielaniu kredytów oprocentowanych zmienną i okresowo stałą stopą procentową.

W praktyce oznacza to, że w przypadku osób, które będą wnioskować o kredyt hipoteczny z okresową stałą stopą procentową, bank zastosuje łagodniejsze kryteria oceny zdolności kredytowej, doliczając do aktualnej stawki, nie 5, a 2,5 p. p. — tłumaczy Karolina Kwiecińska, ekspert kredytowy FIN-HUB.

W przypadku osób, które zechcą zaciągnąć kredyt ze zmienną stopą oprocentowania, sposób badania zdolności kredytowej będzie zależał od polityki konkretnego banku oraz indywidualnej sytuacji klienta. Z powodzeniem można jednak uznać, że w większości banków bufor będzie wyższy niż 2,5 p. p. Nowe warunki okażą więc najkorzystniejsze dla kredytobiorców, który sięgną po finansowanie z okresowo stałą stopą procentową — dodaje ekspertka.

O ile wzrośnie zdolność kredytowa Polaków?

W przypadku kredytu hipotecznego na standardowych warunkach, obniżenie bufora do wartości 2,5 p.p. spowoduje wzrost zdolność kredytowej o kilkanaście procent. Choć i tak będzie to sporo niższa kwota niż przed podwyżkami stóp procentowych, obniżenie bufora przyniesie kredytobiorcom odczuwalne korzyści.

Jeśli ich zdolność kredytowa jeszcze kilka miesięcy temu wynosiła 300 tys. zł, po wejściu w życie nowych zasad badania zdolności do spłaty będzie to kwota wyższa o około 50 — 60 tys. zł. Co ciekawe, w przypadku osób wnioskujących o dodatkowe środki w ramach programu Bezpieczny kredyt 2%, zdolność kredytowa może wzrosnąć nawet o…70%. Wszystko za sprawą specyficznej konstrukcji tego produktu — podsumowuje Karolina Kwiecińska, ekspert kredytowy FIN-HUB.

Kiedy Polacy odczują efekty złagodzenia zasad badania zdolności kredytowej?

Obecnie banki przygotowują systemy kalkulacji do zmienionych zasad oraz opracowują nową politykę badania zdolności do spłaty. Wyliczanie zdolności do spłaty w zgodny z najnowszą rekomendacją KNF-u sposób rozpocznie się pewnie w ciągu kilku najbliższych dni.